Page 201 - Ankara - Bilim Uygulamaları 2023
P. 201
KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ
ETKİLERİ
Küresel ısınma ve kl m değ ş kl ğ , dünyayı tehd t eden çevre
sorunlarının başında gelmekted r. Küresel ve bölgesel anlamda b r takım
etk ler n n ortaya çıkacağı beklenen küresel kl m değ ş kl ğ n n potans yel
etk ler ; tarım, orman, tem z su kaynakları, den z sev yes , enerj , nsan
sağlığı ve b o çeş tl l k üzer nde yoğunlaşacaktır.
İkl m değ ş kl ğ n n nsan sağlığı üzer ndek etk ler f z ksel ve z h nsel
olarak k başlık altında nceleneb l r. İkl m değ ş kl ğ n n yaratmış olduğu
durumlar sonucunda zorunlu olarak ev n terk etme, a le yakınlarının
kaybı, şs z kalma, temel bes n maddeler ne ulaşamama korkusu ve kron k
rahatsızlıkların ş ddet n n artması g b durumlar b reyler n hem z h nsel
olarak olumsuz etk lenmes ne hem de kaygı ,stres, depresyon ,öfke
kontrolsüzlüğü ve ş ddet g b çeş tl sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına
sebep olab lmekted r.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ FİZİKSEL ETKİLERİ
İkl m değ ş kl ğ n n sağlık üzer ne doğrudan ya da dolaylı etk ler
bulunmaktadır. Doğrudan etk ler; sıcaklık ekstremler , sıcak/soğuk hava
dalgaları, kasırgalar, fırtınalar, seller ve yangınlar; dolaylı etk ler se;
vektörel hastalıklar, enfeks yonlar, salgın hastalıklar, su ve gıda kaynaklı
hastalıklar, hava k rl l ğ ve solunum yolu hastalıkları, stratosfer k ozon
azalması ve UV Radyasyonu, allerj k hastalıklar ve sahra tozudur.
Sıcaklık Ekstremler
Sıcak hava dalgaları, kalp-damar, bey n-damar ve solunumsal ölümler
tet klemekted r . B l msel çalışmalara göre an /aşırı sıcaklık artışı le artan
mortal te arasında l şk bulunmaktadır. Sıcaklık değ ş kl kler n n c lt
yüzey ndek kan dolaşımının ısı kaybını artırmak ç n solunum ve dolaşım
yoluna uyguladığı stres ve bu stres n kolesterol sev yeler ndek artış ve
kan v skoz tes yle b rleşmes yle ölüm r sk artmaktadır.
Güney Afr ka’da yapılan 17 yıllık b r çalışmanın anal z ne göre, aşırı
sıcaklıkla l şk lend r len ölümler, çalışmanın yapıldığı zaman d l m nde
gerçekleşen ölümler n %3.4’ünü oluşturmaktadır. Aynı bölgede yapılan
başka b r çalışmaya göre, Güney Afr ka’da yer alan üç büyük şehr n
havasındak 1°C’l k sıcaklık artışı 65 yaş üstü hastaların ölümler nde %1-2
artış olduğu b ld r lm şt r.
2003 yılı Haz ran ayında sıcak dalga sonucu yaklaşık 70.000 ölüm
gerçekleşm şt r. 2071–2100 yılında sıcaklığın yaklaşık 3 °C derece artacağı
ve buna bağlı olarak her yıl ekstra 86.000 ölüm olayı gerçekleşeceğ
öngörülmekted r. Amer ka’da 22 yıllık data kullanılarak yapılan b r
araştırmada 4780 k ş aşırı sıcaklıkların neden olduğu rahatsızlıklar
neden yle, 1203 k ş se h poterm ye bağlı olarak hayatını kaybetm şt r.
Aynı zamanda yüksek sıcaklık k ş ler n k ş sel koruyucu kullanım
davranışlarını da değ şt rmekted r. Gün ç nde sıcaklığın yüksek olduğu b r
zaman d l m nde kıyafetler n çıkartılması, daha nce ve açık kıyafetler n
terc h ed lmes ultrav yole radyasyon maruz yet n artırab l r, yüksek
ultrav yole maruz yet c lt kanser ne neden olab lmekted r.
