Page 70 - Ankara - Bilim Uygulamaları 2023
P. 70

SAĞLIKLI YAŞAM VE BESLENME

                                                       Beslenme;  insanın  büyüme,  gelişme,  sağlıklı  ve  üretken  olarak  uzun  süre  yaşaması  için  gerekli  olan  besin  öğelerini  yeterli
                                                 miktarlarda alıp vücudunda kullanmasıdır. Bu öğelerin herhangi biri alınmadığında veya gereğinden az ya da çok alındığında, büyüme ve
                                                 gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur. Vücudun büyüme ve gelişmesi, verimli çalışması, dış
                                                 etkenlere ve hastalıklara karşı dirençli olabilmesi için sağlığın temelini oluşturan yeterli ve dengeli beslenme önemlidir.


                                                       Yeterli ve Dengeli Beslenme


                                                       Vücudun büyümesi, dokuların yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması
                                                 ve  vücutta  uygun  şekilde  kullanılması  “yeterli  ve  dengeli  beslenme”dir.  Besin  öğeleri  vücudun  gereksinmeleri  düzeyinde  alınamazsa
                                                 yeterli enerji oluşmadığı ve vücut dokuları yapılamadığından “yetersiz beslenme” durumu oluşur. Birey yeterince yemesine karşın, uygun
                                                 seçim  yapamadığı  ya  da  yanlış  pişirme  yöntemi  uyguladığı  zaman  bu  besin  öğelerinin  bazılarını  alamayabilir.  Bu  durumda,  o  besin
                                                 öğesinin vücut çalışmasındaki işlevi yerine getirilemediğinden yine sağlık bozukluğu oluşur. Bu durum da “dengesiz beslenmedir”.


                                                       Besin Öğeleri ve Vücut Çalışmasındaki Etkinlikleri


                                                       İnsanın gereksinmesi olan ve besinlerin bileşiminde yer alan 40’ı aşkın besin öğesi kimyasal yapılarına ve vücut çalışmasındaki
                                                 etkinliklerine  göre  6  grupta  toplanır.  Bunlar;  proteinler,  yağlar,  karbonhidratlar,  madenler,  vitaminler  ve  sudur.  Proteinler:  Proteinler
                                                 hücrelerin  esas  yapısını  oluşturur.  Belirli  hücreler  birleşerek  vücut  organları  ve  dokuları  yapılır.  Protein,  büyüme  ve  gelişme  için  en
                                                 önemli besin öğesidir. Birçok hücre zamanla ölür ve yenileri yapılır. Bu nedenle proteinler, hücrelerin sürekliliği için de önemli bir besin
                                                 öğesidir. Vücudun savunma sistemlerinin, vücut çalışmasını düzenleyen enzimlerin, bazı hormonların da esas yapıları proteindir. Protein
                                                 aynı zamanda vücutta enerji kaynağı olarak da kullanılır. Yetişkin insan vücudunun ortalama %16’sı proteinden oluşur. Bu depo şeklinde
                                                 değil, çalışan ve belirli ödevler yapan hücreler şeklindedir. Yağlar: Yetişkin insan vücudunun ortalama %18’i yağdır. Birey harcadığından
                                                 çok yediğinde vücudun yağ oranı artar, harcadığından az yediğinde ise azalır. Bu nedenle vücut yağı insanın başlıca enerji deposudur.
                                                 Enerji kaynağı olmadığında, vücuttaki yağ deposu kullanılır. Yağ en çok enerji veren besin öğesidir. Vitaminlerin bir bölümü vücuda yağla
                                                 alınır. Yağ doygunluk hissi verir. Derialtı yağı vücut ısısını kontrol eder. Yağlar bileşimlerinde bulunan yağ asitlerine göre 3 gruba ayrılırlar;


                                                       a) Doymuş yağ asitleri (tereyağı, içyağı, vb.)

                                                       b) Tekli doymamış yağ asitleri (zeytin yağı)


                                                       c) Çoklu doymamış yağ asitleri (ayçiçek yağı, mısırözü yağı, soya yağı vb.)
   65   66   67   68   69   70   71   72   73   74   75